1948: Franco Kontxako Banderan hiltzeko saioa

Bai, ondo irakurri duzue. Lehenagoko blog-sarrera batean aipatu nuenez, diktadorea, Donostiara uda pasatzera etortzen zenean, Kontxako Bandera ikustera etorri zalea zen; eta, egoera hori aprobetxatu nahiean-edo, uretan traineruak jo eta ke ari ziren unean Franco atentatuan hiltzea bururatu zitzaien anarkista batzuei 1948an.

Ez pentsa, gainera, asmoa nolanahikoa zenik, hegazkinez bonbardaketa egitea baitzen plana. Ez didazue esango ez denik oso irudi zinematografikoa: marko inkonparablea, traineruak lehian itsasoan, bazterrak milaka pertsona oihularirekin gainezka... eta, hara, zeruan hegazkin bat agertu hegaldi arinean, bonbak askatu, eta "daanbaaaaa!!" Francoren itsasontzia milaka zati eta printzatan lehertuta eztanda lehor batean.

Laureano Cerrada Santosek jarri zuen martxan atentatua. CNTko kide hau, Gerra Zibilean borrokatu eta gero, Frantziara ihes egin eta erresistentzian aritu zen naziek okupatutako aldean. II. Mundu Gerra amaitzean, Franco borrokatzeko xedeari ekin zion. Franco hiltzea izango zuen helburu, hain justu. Eta, zer okurrituko eta, traineru festa aprobetxatuz, diktadorearen itsasontzia hegazkinez bonbardatzea.

Horren atentatu berezia egiteko, hegazkina behar zuen aurrena. “Nord 1202/II Norécrin II” modeloko abioi kaxkar bat eskuratu zuen ("bizikleta bat", atentatuan parte hartu zutenen hitzetan). Kaxkarra, baina 175 kilo lehergai eramateko modukoa. Azpialdean, fuselajea zulatu eta arrapala erako batzuk eratu zituzten, bonbak bertatik askatzeko.

Hala, 1948ko irailaren 12an, Banderaren bigarren jardunaldian, ordubata aldera, Hondarribia eta Pedreñaren lehiak bazterrak sututa zituen unean, abioi bat azaldu zen Donostiako zeruan, pirueta bereziak eginez. Kirol-festaren barruko beste ikuskizun bat zela pentsatu zuten askok, baina ez, Frantzia aldetik aireraturiko bonba-hegazkina zen. Plana pentsatu bezala zihoala uste izango zuten anarkistek, seguru asko...

Alabaina, Francoren itsasontziaren bertikala hartzea lortzeko aukera izan baino askoz lehenago, armadako hidroabioi bat eta kaza batzuk hurbildu zitzaizkien hegan. Maniobra batzuk egiten saiatu arren, argi ikusi zuten berehala ihes egitea beste aukerarik ez zutela. Gainera, itsasontziko kanoi antiaereoak hegazkinerantz apuntatzen hasi zirela ere konturatu ziren. Bonbak nola-hala bota-ez-bota zalantzan izan ziren pixka batean, baina ez botatzea erabaki zuten azkenean. “Ni una bomba en el barrio de los pescadores, todas para el pescador de agua dulce” omen zen kontsigna. Azken maniobra bat baliatuz, hanka egitea lortu zuten.

Luze eztabaidatu izan da zerk huts egin zuen. Norbaitek abisua eman zuela da uste zabalduena, txibatazoa izan zela, alegia. Kontuak kontu, Cerrada ez zen amore ematekoa, eta beste atentatu saio batzuk burutatu zitzaizkion, Aieteko jauregian egitekoa, adibidez. Horiek, ordea, beste leku baterako istorioak dira.

Gertakari honi buruz gehiago jakin nahi duenak, jo dezala hona edo hona, edo azken web orri horretan azaldutako bibiografiara. Eta, liburu horietatik, hona bereziki: Los atentados contra Franco, Eliseo Bayo, Plaza & Janes, 1976.

Hona hemen, traineru-estropada horretan Franco erakusten duen NO-DOa. Hondarribitarren eta Pedreñakoen arteko lehia aipatzen da, eta donostiar ugari Alderdi-Ederren diktadoreari agur egiten. Atentatu-saiakeraz, baina, ez da ezer esaten, noski:




(Argazkiak: Laureano Cerrada eta atentatuan erabilitako hegazkin modeloa. Iturria: diariodevurgos.com)