 | |
| Luis Karrili 1890ean Donostian egindako harrera (Sorollaren margoa) |
Honako bertso-paper hau Pepe Artola handiarena da. Idazle umoretsua eta pertsonaia bitxia, beste blog sarrera batean ere aipatu nuen Pepe Artola bereziki estimatzen dudala.
Bertso hauetan ere ikus daiteke bere ukitu berezia: 1890ean Donostiako traineruak Luis Karrilen gidaritzapean Ondarroa garaitu zuen desafio famatu hura, blogean hainbat aldiz aipatu duguna, du gai bertso-paperak. Estropada horri buruzko hainbat gauza komentatzearekin batera, 9. estrofan Ondarroako patroi Anbrosio Bedialaunetaren hitzak erabiltzen ditu, herri hartako bizkaieran: "Zer uste dozu: kara
emotera zozala Paristarrari".
Aipatzen dituen kontuen artean: 13. estrofan aipatzen duen bandera Bilboko Club Nauticok Ondarroari emanikoa da, Invencible del Cantábrico titulua ematen ziena. Bandera horrek aitortzen zuen titulua kuestionatzea izan zen desafioaren abiapuntua, Kantauri itsasoan nagusi izan nahi bazuten uretan Donostia garaitu beharko zutela esaten baitzuten donostiarrek.
7. estrofan kontatzen du tolosarrek Donostiaren kontra egin zutela apustu, esaten denez lekeitiarrek Ondarroaren kontra egin zuten bezala.
Amaitzeko bi ohar: tituluan azaroa badio ere, abendua behar du; eta 1. estrofatik aipatzen den Luix Torrekua Luis Karril da, honezkero ondotxo jakingo duzuen bezala. Horra bertsoak:
| Estropara, Donostiarrak eta Ondarruatarrak jokatua, Azaroaren 2-an, 1890-an |
|
| 1. | 8. |
| Estropararik iñon jokatu | Bi egunetan egualdiyaren |
| baldin bada sekulan fin, | beldurraz ziran geratu, |
| Donostiarrak jokatu dute | irugarren goizian obea |
| Ondarruatarrarekin; | zitzaioten, bai, gertatu; |
| uste bañan lan txarragoari | lagun guztiyak patroiarekin |
| ziyoten aietxek ekin, | ziran ontziyetan sartu, |
| toki onian abiya ziran | eta nor bere tokiyetara |
| Luix Torrekuarekin! | jokatutzeko prestatu. |
| 2. | 9. |
| Lenaztandik milla duruak | Ango patroiak au esan ziyon |
| jartzen zituzten ain fiyo, | Luis Donostiarrari: |
| nairik beraren indarkeriya | «Zer uste dozu: kara emotera |
| zeruetaraño iyo; | zozala Paristarrari?». |
| bañan emengo jendiak sendo | Luisek sendo erantzun ziyon |
| aienari eldu diyo, | erdi parrez Anbrosiori: |
| beren arrunka urgullutsuak | «Zein dan geiago apostur' ontan |
| ziradelako meriyo. | ikusiko degu ori». |
| 3. | 10. |
| Bein jokatu nai, bestian uka, | Abiya ziran korneta jota |
| urrenguan berriz ixill, | biyak batetan lanian, |
| ibilli dute luzaro ontan | Donostiarrak artutzen diyo |
| zenbait istillu ta naspill; | aurria lenen golpian; |
| bañan azkenik konpondu ziran | ain gozokiro zetozen pozez |
| jokatzeko legez ta abill, | emenguak iya aidian, |
| Donostiarrak pozez joan ziran | aietako bi miñez gauz ez ta |
| naiz erdiyak birian ill. | erori ziran birian. |
| 4. | 11. |
| Gabez tranpiyan beiñ etorrita | Emengo denak oso ta bizi |
| nai zuten proban aritu, | iritxi ziran gordiñak, |
| eta emengo ondarruarrai | bestiak berriz asnase gabe, |
| ziyoten zerbait agindu; | odoltsu eta etziñak; |
| abek irtenik aien bidera | bire guztiyan saiatu eta |
| gabez ziyoten lagundu, | abek ingura eziñak, |
| bañan emengo arrantzaliak | eman ziyoten lenez gañera |
| azkar zuten au jakindu. | aieri tripako miñak. |
| 5. | 12. |
| Farolarekin aritu arren | Larogei ta bat minutu justu |
| gabez itsaso erdiyan, | zituzten pasa birian, |
| jakiñik aiek zer asmo zuten | sosegu onez iritxi ziran |
| emen zai zeuden guardiyan; | neurri parerik gabian; |
| eta itxonik etorri arte | minutu t' erdiz atzeragotik |
| jendiak molla berriyan, | bestiak erdi gordian, |
| denak arrika eman ziyoten | braketatikan eldu ta jaso |
| zebiltzalako tranpiyan . | zituzten denak aidian. |
| 6. | 13. |
| Pasaitarrakin zebiltzatela | Non dute orain lege gabeko |
| ote zuten an pentsatzen? | len jaso zuten bandera? |
| Gizarajoak toki onera | Oso altuan bazuten ere |
| desafiyo egin zuten; | sartu zaiote lur-pera; |
| dirua ere berak momiyo | merezi gabe zeukaten eta |
| aurretik zuten paratzen, | ekarri dute onera, |
| zazpi urteko lana badute | bear dan leku egiazkora, |
| orain malkoak sekatzen. | Donostiyako kaiera. |
| 7. | 14. |
| Aiek ain gogor ikusirikan | Urrenarako jakin zazute |
| erriyak zituzten alde, | au dala beti nagusi, |
| nai ez badezute sinistatu | eta Luixek koroi eder bat |
| Tolosarrenari galde; | dubela ondo merezi; |
| Gipuzkoatarren kontra joan dira, | amalau sari onragarriyak |
| guretzat askozaz obe, | ditu legez irabazi, |
| orain erdiyak gelditu dira | obe du iñork Donostiarren |
| txanpon zar bat ere gabe. | kontra sekulan ez asi. |
No hay comentarios:
Publicar un comentario