1915: Kontxako Banderarik ez?

Ezkerreko argazkian ageri den hori Biktoriano Iraola duzue (1841-1919), behean kopiatu ditudan bertsoen egilea. Jaiotzez sanjuandarra izan arren, Donostian pasatu zuen ia bizitza osoa.

Bertsoak 1915ekoak dira. 1911ko edizioan izandako iskanbilen ondorioz, hiru urtez ez zen Kontxako Banderarik antolatu, eta 1915ean ere bazirudien ez zela banderarik izango. Horren harira jarri zituen ondoko bertsoak Iraolak.

Hala ere, azkenean jokatu zen estropada, eta, oriotarrak faborito baziren ere, donostiarrek irabazi zuten, Soterotxoren gidaritzapean, 1915ko bandera hura. Blog honetan hainbat aldiz gogoratu dugun moduan, anekdota bitxi eta guzti.

Esanguratsua iruditzen zait bertso-sail honen azken bertsoa. Bandera ez antolatzeak eragingo lituzkeen kalteen artean, honela dio: "zeren diran bi festa eder galaztia: bat arraunian eta... ojuka bestia". Oso hitz gutxitan ederki azaltzen du Biktoriano Iraolak kirol eder honek dituen bi alderdi nagusiak: kirolarien ahalegina eta zaletuen grina.

Horra bertsoak:

Estropadak. Egia ote da?

1. Estropadik eztala udara onetan, ori kontatzen dute leku geienetan; asko gelditu biar dirade penetan, ez ikusi biarra zutik txalupetan bulla dariyotela danak erriyertan.

2. Jokatzeko eguna allegatutzian, eta siñale danak jarri ondorian, beti bazuten zerbait treña bakoitzian: batian iskanbilla, ojuka bestian... Izugarriyak dira orrela astian!

3. Noizbait jokatutzeko prestatzen badira, altxa ta berriketan berdiñ asten dira; ikusi izandu det aien erretira, jokatu gabetandik saltatzen errira eta andikan joaten sagardotegira.

4. Bogalari bikañak eustian lanari, badakite altxatzen onra erriyari. Eta asarretzian? Gezurra diruri! Naiago amor eman baña len iñori, biziya kendu... iru baso sagardori!

5. Garbi aitortu nai det, gizonak bezela, oraingo gaztiakin ari ez naizela; ez dakit mutill abek diraden orrela, baña iduritzen zait esan litekela lengo zarraren antza izango dutela.

6. Treñarekin etortzen ziran kanpotarrak, gaitzak ziraden neurtzen beraren indarrak; emenguak oju ta aiek deadarrak, a zer mutillak danak, onak edo txarrak, arraunaz berotzeko alkarren bizkarrak!

                                                             7.
                                                             Pena artzekua da
                                                             añ jende gaztia,
                                                             treñero apustuban
                                                             ez ikusitzia;
                                                             batzubek mar-mar daude
                                                             ori gertatzia,
                                                             zeren diran bi festa
                                                             eder galaztia:
                                                             bat arraunian eta...
                                                             ojuka bestia.