Garai bateko arraun elkarte donostiarrak

"Garai bateko" diot izenburuan, baina mintzagai izango ditudan elkarteak ez dira antzinakoak berez, bizirik eta kementsu baitaude gaur egun ere. Alabaina, Donostiako arraun munduan garai batean izandako garrantziarengatik aipatuko ditut, eta, hain justu horregatik, protagonismoa antzina izan zutelako, deitzen diet horrela. Ez dakidala, beraz, inor haserretu.

Arraun-kirolaren lehen garaietan (tostako arraunketaz ari gara), arrantzale-kuadrillak aritzen ziren, arrantza-patroi baten gidaritzapean, ondoko herrietako beste arrantzale-kuadrillekin lehian. Era horretakoak lirateke Karril, Kiriko, Soterotxo eta abarren garaiko taldeak. Gaur egun (1970tik aurrera), berriz, arraunketa helburu duten arraun-klub modernoak ditugu (Donostia, Ur-Kirolak, Arraun Lagunak, Fortuna, Donostiarra...). Baina, arrantza-kuadrillen eta klub modernoen bi garai horien artean, hau da, 1930, 40, 50 eta 60ko hamarkadetan, zein talde aritu ziren donostiarren ahalegina katalizatzeko lanean?

Gauza jakina da Ur-Kirolak aitzindaria, eta ez nolanahikoa, izan zela arraun olinpikoko modalitatean, eta, horrekin batera, tostako arraunketan ere aritu izan zela noizbait, aipatu ditugun urte horietan, Donostiak Kontxan aritzeko talderik ez zuenean, adibidez. Baina, bereziki, ondoren azalduko ditugun elkarteek mantendu zuten bizirik Donostiako tostako arraunketa hamarkada haietan: Loiolatarra, Amaikak-Bat, Esperanza eta Txapel Aundi.

Elkarte horien ezaugarria da denek ere kirol modalitate asko landu izan dituztela, eta horien arteko bat zela arrauna. Meritu berezia izan dute hirian, eta bakoitzak bere auzoan, kirol-jardueraren arnasari eusteko.

Loiolatarrak 1940ko hamarkadan atera zuen trainerua, eta 1940 - 1947 bitartean aritu zen Kontxako Banderan (Sebastian Bakeriza, Landaberea eta Urdiziain patroi izanik, besteak beste). Gerora arraunarekin izan duten harremana pixkanaka urritu bada ere, 30 urte dira batel estropada bat antolatzen dutela urtero Loiola auzoko San Inazio jaietan (1987an Loiolatarra bera izan zen garaile).

Amaikak-Bat elkarteak 1932an egoitza Erdialdetik Parte Zaharrera ekarri zuenean heldu zion arraunari. Urte horretan bertan Kontxan parte hartu eta bigarren postua eskuratu zuen. Kontxako Bandera lortzeko lehian izan zen 1932, 1933, 1934, 1935, 1940, 1941 eta 1942 urteetan; azken urte hauetan, Loiolatarrarekin batera. Antton eta Sebastian Bakeriza, eta Eustakio Iraola "Famao" izan ziren Amaikak-Bateko patroiak.

Esperanza izango da, dudarik gabe, zerrenda honetako elkarte ezagunena, berak lortua baita Donostiako talde batek irabazi duen azkeneko Kontxako Bandera (espero dezagun, ez dela luzarorako izango hori). 1950ean irabazi zuen elkarte koxkero honek trapua, Antonio Korta "Pintxan" patroiarekin, eta 1949 eta 1958. urteetan ere aritu zen Kontxako uretan norgehiagokan. Traineruaz aparte, batel eta trainerillan ere hainbat aldiz izan zen goi mailako lehian, adibidez Espainiako txapelketetan. 1948ko Espainiako txapeldun izan zen bateletan (eta bi 2. postu ere eskuratu zituen) eta trainerilletan bi aldiz igo zen podiumera.

Txapel Aundi izango da aipatuko dugun azken elkartea, seguruenik ezezagunena irakurlearentzat. Martuteneko elkarte honek 1960ko hamarkadan batel eta trainerillak uretaratu zituen, eta 1962an Espainiako txapeldunak izan ziren trainerilletan.

Funtsezkoak izan ziren elkarte hauek denak Donostiako arraunketarentzat, bakoitza bere garai eta moduan, eta interesgarria iruditu zait gure historiako orrialde hauek nolabait azpimarratzea, gauza hauek ahazteko dugun joera nolabait arintzeko asmoz-edo.

Argazkiak
1. Loiolatarra trainerua Kontxako puntetan, 1940ko hamarkada (loiolatarra.org)
2. Loiolatarra trainerua Urumeako uretan, 1940ko hamarkada (loiolatarra.org)
3. Amaikak-Bat taldeko arraunlariak Kontxan, 1932 (sociedadesgastronomicas.com)
4. 1950ean Kontxako bandera irabazi zuen Esperanzako tripulazioa (sociedadesgastronomicas.com)