1915: Bejon daizutela, donostiarrak

Blog honetako beste sarrera batean aipatua dut 1915eko Kontxako bandera berezi hura: gorabehera handiak izan ziren Donostiako eta Orioko zaletuen artean, anekdota kuriosoa izan baitzen hilkutxa batekin, eta hurrengo urtean ziatzen era aritu omen ziren oriotar arraunlariak Kontxan lehian ari zirela.

Gaurkoan, urte hartan jarritako bertso batzuk dakartzat hona. Badirudi Fermin Imaz bertsolari donostiarrak jarritakoak direla. 1915eko bandera hura nola joan zen aipatzen da bertsotan (ezustean San Juan eta Donostia sailkatu ziren, ordena horretan, bigarren iganderako, eta azken jardunaldian Donostia irabazle).

Baina, bereziki, 15. bertsotik aurrera esaten dena hartuko nuke nik kontuan: donostiarrak elkarren artean mokoka aritzea ez zitzaion, antza, batere gustatzen Imazi, eta horren kontra dihardu. Lehenago ere ekarri nuen blog honetara sail horretako bertsoren bat edo beste, eta hortxe dituzue beti begien bistan, blogaren eskuin aldeko goialdean. Horixe baita nire desioa, Donostia "unituta" izatea arraunaren arloan, donostiar guztion artean bil ditzakegun indarrak alferrik gal ez daitezen. Horra bertsoak:

"Bejon daizutela, donostiarrak"

1	2	3
Milla bederatzi egun	Bi Pasaietakuak	Sei milla errial zuten
ta amabost urte,	Donostiyarekiñ,	premiyo onenak,
agorren emeretziyan	Oriyokuak ziran	bigarrenak lau milla,
señaladamente,	laugarrenarekiñ,	bi milla urrenak,
aurtengo estropadak	ta amalauna gizon	eta berrogei duro
diran mediante,	txalupa banarekiñ;	laugarren zubenak;
Donostiko kuadrilla	trabesak jaso dira	alkar artu ezkero
lasaitu da fuerte,	lege onarekiñ,	orduan zeudenak,
bigarren premiyua	eztago kontatzerik	kasturako aiñbeste
irabazi dute.	galdu dan arekiñ.	bazeukaten denak.
4	5	6
Amaikak eta bostian	Bertara zidanian	Bi premiyuak oso
elkarren parian,	jendia seriyo,	seguru zeuzkaten,
Kontxatik ateriak	ogei bat minutuan	saiatu dira baña
denbora berian;	naiko istoriyo;	kosta zaie jaten;
iru milla t' erdi buelta	famarikan geiena	naiagatik eztira
zeukaten urian,	zeukana Oriyo,	danen buru erten,
kolpe alperrik egiñ	len ondo ateria	eztaki iñork neri zer
eztute birian,	nai zuten gora iyo,	poza eman nauten,
iñor ezta ibilli	oraiñguan kukuak	len Oriyon ziranak
galtzeko idian.	alrebes jo diyo.	Donostiyan aurten.
7	8	9
Danai bentaja aundiya	Gizon oiek zebiltzan	Jendiak eragiten
nai ziyoten kendu,	aurrena poztuta,	ziyon diruari,
azañ ori egiñ arte	gerora jarri ziran	makiña bat pertsonak
etziran kontentu;	bastante oztuta;	esan naute neri;
artarako mutillak	oriyen desaidiak	bezperatik an ere
zituzten mantendu,	eztaude aztuta,	trabesa ugari:
bi minutuz eztute	apustubak beñere	berrogei duro bosti
lengo markik ondu,	gauz onik eztu-ta,	ta ogei duro biri;
uste etzun petardua	juanak badira poltsak	konfiantza geiegi
berak eraman duo	ederki ustuta.	artzia da ori.
10	11	12
Arro zabiltzan oiek	Bigarren premiyua	Bi onenaren prueba
gaur daude lotsetan,	Donostirakua,	utzi zan geroko,
manifestatzen zaie	San Juanek eraman du	txalupak trukatuta,
pena biyotzetan;	lendabizikua;	ogei ta seirako;
apanak aundi zeuden	irugarren Oriyo,	denborale gaiztua
lenago itzetan,	kuadrilla pijua,	gertatu zalako,
gero deskuidatu da	itxasoko lanetan	zortzi egun atzerago
San Pedro giltzetan,	maña aundikua,	luzatu da franko,
larri samar ziranak	oraiñgu ontan eman	bandera ta diruba
baziran galtzetan.	diyote naikua.	Donostiyarako.
13	14	15
San Pedro ta Oriyoko	Oriyotarrak beintzat	Donostiñ e badade
arraunkalariyak	Zumaitik bat jana,	ez jende bikaña,
aspaldin zebilzkiten	oso gizon aberats	gaizki esaka ibilli
arrunka aundiyak;	on batek emana;	dutenak mingaña;
orra oien ollasko ta	banderakin juateko	erriyan bertakuak
zekor-aragiyak,	ziran beregana,	kontra, alajaña,
geratu dira oso	bañan gertatu zaie	badira okasiyua
lotsagarri biyak,	eziñ eramana,	ipintzeko aña,
beñere eztu gauz onik	zergatik etorri dan	ortarako obiak
burla geiegiyak.	aurten guregana.	laguntzeko baña.
16	17	18
Gizon prestu oieri	Ez gure anayikan	Len ere Donostiyak
nai'et adierazi:	erosi ta saldu,	bazun merituba,
zertako etziran berak	ori egiten dunak	emen gertatzen zana
or brubetan asi?	juiziyorik al du?	eziñ unituba;
Donostiarren izenik	Askoz e obia da	aurten pasa danakin
eztute merezi,	alkarrena bildu,	nago arrituba,
gustora dijuanai	ta sasoia irixtian	bañan oraiñ jendia
zertan galeazi?	denai gogor eldu,	dago argituba,
Ez al dute bandera	Donostiyako onrik	geonen paltan zegon
ondo irabazi?	eztedilla galdu.	lotan geldituba.
19	20	21
Oraiñ ogei ta bost urte	Orrenbeste desaire	la, donostiarrak,
gure Luis Karrill,	egitia ala,	unitu batera,
asko irabaziyaz	gauz ori bai nik gaizki	urrengorako ondo
prestu eta umill,	billatzen derala;	kontubak atera;
munduko ejenpluan	alakua eziñ izan	berdin gizonetatik
geratu zan abill,	kristau naturala,	badago aukera,
etzan zerura juango	iñork eztu esango	baldin alkarganatzen
ezpaldin bazan ill,	ondo daguala,	ezpaldin bagera,
andik ere lagunak	sinixtu gu're amaren	sartu aziko gaituzte
aiudatzen dabill.	semiak gerala.	betiko oinpera.
22	23	24
Donostiar kaxkariñen	Don Antonio Elosegi,	Agur, oriotarrak
arraunketa azkarrak	gure kontzejala,	da San Pedrokuak,
aterazi dizkate	ori izandu degu	desairosuak eta
abutik aparrak;	danen kabezala;	ajol gabekuak;
usteko zuten oiek	len e bakiñakigun	eztu orla ibilli biar
zirala bakarrak,	gizon ona zala,	kristau legekuak,
azañak egin ditu	gurekin portatu da	estimaziyo gutxi
aben potakarrak,	iñor ez bezela,	dauka alakuak,
bejundaizutela,	naitasun eder ori	izan zaitezte biyotz
Joxe Maritarrak!	kontserba dezala.	obiagokuak.
	25
	Sanjuandarrak nai etzun
	banderik uztia,
	bañan portunatu da
	guk irabaztia;
	alare lotsagarri
	geratu eztia,
	ondo portatu dira
	bat eta bestia,
	biba Donostiyako
	kuadrilla gaztia!