2012/02/09

1915: Kontxako Banderarik ez?

Ezkerreko argazkian ageri den hori Biktoriano Iraola duzue (1841-1919), behean kopiatu ditudan bertsoen egilea. Jaiotzez sanjuandarra izan arren, Donostian pasatu zuen ia bizitza osoa.

Bertsoak 1915ekoak dira. 1911ko edizioan izandako iskanbilen ondorioz, hiru urtez ez zen Kontxako Banderarik antolatu, eta 1915ean ere bazirudien ez zela banderarik izango. Horren harira jarri zituen ondoko bertsoak Iraolak.

Hala ere, azkenean jokatu zen estropada, eta, oriotarrak faborito baziren ere, donostiarrek irabazi zuten, Soterotxoren gidaritzapean, 1915ko bandera hura. Blog honetan hainbat aldiz gogoratu dugun moduan, anekdota bitxi eta guzti.

Esanguratsua iruditzen zait bertso-sail honen azken bertsoa. Bandera ez antolatzeak eragingo lituzkeen kalteen artean, honela dio: "zeren diran bi festa eder galaztia: bat arraunian eta... ojuka bestia". Oso hitz gutxitan ederki azaltzen du Biktoriano Iraolak kirol eder honek dituen bi alderdi nagusiak: kirolarien ahalegina eta zaletuen grina.
Horra bertsoak:


Estropadak. Egia ote da?
1.
Estropadik eztala
udara onetan,
ori kontatzen dute
leku geienetan;
asko gelditu biar
dirade penetan,
ez ikusi biarra
zutik txalupetan
bulla dariyotela
danak erriyertan.
2.
Jokatzeko eguna
allegatutzian,
eta siñale danak
jarri ondorian,
beti bazuten zerbait
treña bakoitzian:
batian iskanbilla,
ojuka bestian...
Izugarriyak dira
orrela astian!
3.
Noizbait jokatutzeko
prestatzen badira,
altxa ta berriketan
berdiñ asten dira;
ikusi izandu det
aien erretira,
jokatu gabetandik
saltatzen errira
eta andikan joaten
sagardotegira.
4.
Bogalari bikañak
eustian lanari,
badakite altxatzen
onra erriyari.
Eta asarretzian?
Gezurra diruri!
Naiago amor eman
baña len iñori,
biziya kendu... iru
baso sagardori!
5.
Garbi aitortu nai det,
gizonak bezela,
oraingo gaztiakin
ari ez naizela;
ez dakit mutill abek
diraden orrela,
baña iduritzen zait
esan litekela
lengo zarraren antza
izango dutela.
6.
Treñarekin etortzen
ziran kanpotarrak,
gaitzak ziraden neurtzen
beraren indarrak;
emenguak oju ta
aiek deadarrak,
a zer mutillak danak,
onak edo txarrak,
arraunaz berotzeko
alkarren bizkarrak!

                                                             7.
                                                             Pena artzekua da
                                                             añ jende gaztia,
                                                             treñero apustuban
                                                             ez ikusitzia;
                                                             batzubek mar-mar daude
                                                             ori gertatzia,
                                                             zeren diran bi festa
                                                             eder galaztia:
                                                             bat arraunian eta...
                                                             ojuka bestia.

No hay comentarios:

Publicar un comentario